BİTİŞİK YAZILAN KELİMELER

Kural-1

Belirsizlik sıfat ve zamirleri gelenekleşmiş olarak biti­şik yazılır.

Birtakım

"Birtakım" kelimesi belgisiz sıfat olarak kullanıldığında yani "bazı" anlamında kullanıldığında bitişik yazılır.

"Dün birtakım kişiler seni sordu." cümlesinde "bazı" anlamında "kişi" ismini belgisizlik (belirsizlik) yönüyle niteleyen sıfattır.

Birçok / Birçoğu

"Birçok" kelimesi her zaman bitişik yazılır.

Örnek: Birçok kişi sizi sordu.

Biraz/ Birazı

"Biraz" kelimesi her zaman bitişik yazılır.

Örnek: Biraz şaşkınlık, biraz da hayretle bizi karşılamıştı.

Hiçbir/ Hiçbiri

"Hiçbir" her zaman bitişik yazılır.

Örnek: Hiçbir zaman bana yapılanları unutmayacağım.

Kural-2

“Alt, üst, üzeri” kelimelerinin sona gelmesiyle yapılan birleşik isimler (somut olarak yer bildirmiyorsa) bitişik yazılır

Örnek: Akşamüstü, bilinçaltı, öğleüzeri, denizaltı gibi.

Kural-3

Birleşik sözcüğü oluşturan kelimelerden ikinci kelime veya her ikisi gerçek anlamının dışında kullanılıyorsa bitişik yazılır.

Örnek: Aslanağzı (çiçek), ipucu, yalıçapkını (kuş), delibaş (hastalık adı), karafatma (böcek adı), kargaburnu (alet adı) Büyükayı (takım yıldızı), balköpüğü (renk adı)

Kural-4

Oyun adları bitişik yazılır.

Örnek: Beştaş, dokuztaş, üçtaş vb.

Kural-5

"Ev, hane, name, zade, zede" kelimeleri ile oluşan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek: Öğretmenevi, polisevi, aşevi; dershane, hastane, hapishane, yazıhane, kahvehane; beyanname, seyehatname; beyzade, amcazade (amca oğlu), halazade (hala oğlu); depremzede, afetzede,kazazede vs.

Kural-6

Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek: birbiri ( biri biri), kaynana (kayın ana), nasıl (ne asıl), niçin (ne için), pazartesi (pazar ertesi), sütlaç (sütlü aş)  kahvaltı (kahve altı) vb.

Kural-7

Yardımcı fiiller ile oluşan kelimeler ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine uğradıklarında bitişik yazılır.

Örnek: Emretmek (emir etmek), kaybolmak (kayıp olmak), affetmek (af etmek), hissetmek (his etmek), reddetmek (red etmek), zannetmek (zan etmek) vb.

Kural-8

İki fiilden oluşan isimler bitişik yazılır.

Örnek: Yapboz, çekyat, örtbas, yazboz...

Kural-9

İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) geçmiş zaman ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Örnek: Albastı, çıtkırıldım, dalbastı, fırdöndü, gecekondu, gündöndü, hünkârbeğendi, imambayıldı, külbastı, mirasyedi, serdengeçti, şıpsevdi, zıpçıktı vb

Kural-10

Her iki kelimesi de -dı (-di / -du / -dü, -tı / -ti / -tu / -tü) belirli geçmiş zaman veya -r /-ar /-er geniş zaman eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazı­lır.

Örnek: Dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, uçtuuçtu; biçerdö­ver, konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardö­ner vb.

Kural-11

İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lakaplar bitişik yazılır.

Örnek: Alper, Birol, Gülnihal, Gülseren, Şenol, Varol; Abasıyanık, Adıvar, Atatürk, Gökalp, Güntekin, İnönü, Karaosmanoğlu, Tanpınar, Yurdakul; Boynueğri Mehmet Paşa, Tepedelenli Ali Paşa, 

Kural-12

İki veya daha çok kelimeden oluşmuş il, ilçe, semt vb. yer adları bitişik yazılır.

Örnek: Çanakkale, Gümüşhane; Acıpayam, Pınarbaşı, Şebinkarahisar, Gölmarmara; Beşiktaş, Kabataş vb.

Kural-13

Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.

Örnek: Abidinpaşa, Bayrampaşa, Davutpaşa, Gazi Osmanpaşa (mahalle); Ertuğrulgazi (ilçe), Kemalpaşa (ilçe); Mustafabey (cadde), Necatibey (cadde) vb.

Kural-14

Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.

Örnek: Güneybatı, güney­doğu, kuzeybatı, kuzeydoğu

Kural-15

"Baş" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılır.

Örnek: Başbakan, başçavuş, başeser, başfiyat, başhekim, başhemşire, başkahraman, başkent, başkomutan, başköşe, başöğretmen, baş­parmak, başpehlivan, başrol, başsavcı, başyazar vb.

Kural-16

Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.

Örnek: Aşçıbaşı, binbaşı, çarkçıbaşı, çeribaşı, ele­başı, mehterbaşı, onbaşı, ustabaşı, yüzbaşı vb.

Kural-17

Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.

Örnek: İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi vb.

Kural-18

Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan veya hastalık adları bitişik yazılır.

Örnek: Akağaç, alacamenekşe, karadut, sarıçiçek; alabalık, beyazsinek, bozayı; aksu, akbasma, mavihastalık, maviküf vb.

***

BAZI KELİMELERİN YAZIMI

1. Herhalde

"Herhalde" kelimesi tahmin anlamında kullanıldığında bitişik yazılır.

Örnek: Bu saatte herhalde varmıştır.

2. Herhangi bir

"Herhangi" bitişik "bir" ayrı yazılır.

Örnek: Herhangi bir gün döneceğim işte çıktığım yolculuktan...